Հաճախ խոսվում է ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի որոշումների մասին Հայաստանի վերաբերյալ։ Ես վաղուց էի ուզում տեսականորեն դիտարկել ինչ կլինի, եթե Վիլսոնի որոշումները դառնան իրականություն։ Թեև ես հասկանում եմ, որ սա չափազանց բարդ խնդիր է, բայց ոչ ոք չի արգելել տեսությունը։
Կարող ենք առանձնացնել մի քանի ոլորտներ, որպեսզի տեսությունը մեկ քայլ մոտենա իրականացմանը: Առնվազն պետք է հիմնարար հիմք ստեղծել, որի վրա կարող ես հենվել, բայց միևնույն ժամանակ լինել իրատես և խուսափել այս հարցի ռազմական լուծումից:
Ես ձեզ հետ կկիսվեմ հինգ կետերով, որոնց վրա արժե ուշադրություն դարձնել այս գործն իրականացնելու համար.
- Միջազգային ճանաչում ու աջակցություն
Նախ, սկզբնական փուլում Հայաստանը պետք է ձգտի ստանալ միջազգային լայն աջակցություն Վիլսոնի որոշումների քննարկման և հնարավոր ճանաչման համար։ Սա ներառում է երկկողմ հարաբերությունների ամրապնդում, ակտիվ մասնակցություն միջազգային կազմակերպություններում և կոալիցիաների ձևավորում այն պետությունների հետ, որոնք կարող են աջակցել նման նախաձեռնությանը։
Ի դեպ, Հայաստանը վերջին տարիներին դա անում է։ Ստեղծվում են ոչ պաշտոնական կոալիցիաներ և բարելավվում են երկկողմ հարաբերությունները տարբեր երկրների հետ, որոնց հետ նախկինում հարաբերությունները կամ սառն էին, կամ իսպառ բացակայում էին։
- Դիվանագիտական նախաձեռնություն
Հայաստանը պետք է մշակի դիվանագիտական ռազմավարություն, որը ներառում է մանրամասն առաջարկներ և փաստարկներ, որոնք հիմնավորում են սահմանների վերանայման հնարավորությունը պատմական արդարության, տարածքների մշակութային ինքնության և ժողովուրդների ինքնորոշման սկզբունքների հիման վրա։ Սա ավելի բարդ գործընթաց է, քան առաջին ասպեկտը, բայց միանգամայն իրական: Թուրքիան նույնպես դա հաշվի է առնում և հետևաբար ոչնչացնում է այն ամենը, ինչ կապված է հայերի հետ մեր ժողովրդի նախկին բնակության տարածքներում։
- Իրավական նախապատրաստում
Այստեղ կարևոր է ընդգծել միջազգային իրավունքի և նախադեպերի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունը, որոնք կարող են օգտագործվել տարածքային պահանջներն արդարացնելու համար: Միջազգային իրավաբանների և միջազգային իրավական փորձագետների ներգրավումը հիմնավոր իրավական փաստարկներ պատրաստելու համար կարևոր կլինի: Այստեղ, իմ կարծիքով, իդեալական կլիներ ներգրավել հրեա մասնագետներին, ովքեր արդեն ունեն նմանատիպ փորձ։
- Ներքին կայունություն և զարգացում
Արտաքին քաղաքական հավակնությունների հաջող իրականացման համար նույնքան կարևոր է ներքին տնտեսական և քաղաքական կայունությունը։ Տնտեսության հզորացումը, կրթության և գիտության զարգացումը, բնակչության կենսամակարդակի բարելավումը կօգնի ներքին ռեսուրս ստեղծել երկարաժամկետ արտաքին քաղաքականության ռազմավարություններին աջակցելու համար։
Դրա համար անհրաժեշտ է դրսից հնարավորինս շատ ներդրումներ ներգրավել և ստեղծել տարբեր տեսակի ձեռնարկությունների զարգացման ճանապարհային քարտեզ, որոնք կարող են հետաքրքրել միջազգային ներդրողներին։
- Հասարակական համաձայնության ձևավորում
Ես այս կետը դնում եմ վերջում, բայց դա ոչ միայն պակաս կարևոր չէ, ընդհակառակը, այն պետք է ընդգծել երկարաժամկետ հեռանկարում. Այսպիսով, անհրաժեշտ է երկրի ներսում ձևավորել հանրային կոնսենսուս դիվանագիտական ճանապարհով սահմանների ընդլայնման գաղափարի շուրջ։
Սա ներառում է տեղեկատվական արշավներ, կրթական ծրագրեր և քաղաքացիական հասարակության ակտիվ ներգրավվածությունը գալիք տարիների ազգային նպատակների և ռազմավարությունների քննարկմանը:
Ելնելով այս ասպեկտներից՝ միանգամայն տրամաբանական է հարցնել՝ ի՞նչ կարող է Հայաստանը տալ միջազգային գործընկերներին աջակցության և օգնության դիմաց։
Այստեղ կարելի է առանձնացնել նաև մի քանի ուղղություններ, որոնք, ի դեպ, արդեն իսկ իրականացվում են գործնականում։
- Տնտեսական համագործակցություն.
- Ռազմավարական գործընկերություն.
- Աջակցություն միջազգային կազմակերպություններում
- Տարանցիկ հնարավորություններ. (Խաղաղության խաչմերուկ, Հյուսիս-Հարավ)
- Էներգետիկ համագործակցություն
Համագործակցության այս ձևերն իրական են, և դա նրանց առավելությունն է։ Նաև, ընդհանուր առմամբ, եթե նայեք, դրանցից մի քանիսը վերջին տարիներին ակտիվորեն զարգանում են։
Հետեւաբար, արդյունքում տեսականորեն ամեն ինչ հնարավոր է, եւ պետք է քննարկել նման թեմաներ՝ այդ նույն կոնսենսուսը ստեղծելու համար։
Նյութի Հեղինակ` Վաչագան Տոնոյան
Նյութի Օրիգինալը` Այստեղ
Բաժանորդագրվեք հեղինակի Սոցիալական Ցանցերին` Telegram , X , Instagram , TikTok
Կապի համար անցեք հետևյալ հղումով